गण्डकी, ९ भदौ । तीज पर्व नजिकिँदै गर्दा गण्डकी प्रदेशभर मेला–महोत्सवको रौनक बढेको छ । परम्परागत संस्कृतिको संरक्षण र स्थानीय अर्थतन्त्रलाई टेवा दिने उद्देश्यसहित पोखरा, बागलुङलगायतका क्षेत्रमा तीजको अवसर पारेर विभिन्न मेला–महोत्सव आयोजना भइरहेका छन् । कतै तीज गीत तथा नृत्य प्रतियोगिता, कतै दर खाने कार्यक्रम, कतै कृषिसँग सम्बन्धित तीज गीतमार्फत किसानका कथा प्रस्तुत गरिँदैछ ।
पोखरामा तेस्रो संस्करणको तीज महोत्सव
पोखरा महानगरपालिका–१ स्थित पुरानो टुँडीखेलमा तेस्रो संस्करणको तीज महोत्सव भव्य रूपमा जारी छ । भदौ १५ गतेसम्म सञ्चालन हुने उक्त महोत्सवमा दैनिक उपभोग्य वस्तु, कृषि उत्पादन, हस्तकला, बैङ्क तथा वित्तीय संस्थालगायत झण्डै १५० व्यापारिक कक्ष सहभागी रहेका छन् ।
आयोजक संस्था इन्द्रेणी एकीकृत विकास केन्द्रका अध्यक्ष भानुभक्त अधिकारीका अनुसार महोत्सवमा खुला मौलिक तीज गीत, एकल नृत्य, ढिँकी–जातो चलाउने, छेलो हान्ने जस्ता मौलिक प्रतियोगिता राखिएको छ ।
लामाचौरमा २७औँ तीज महोत्सव
पोखराकै लामाचौरमा आइतबारदेखि २७औँ लामाचौर तीज महोत्सव सुरु भएको छ । नवआदर्श सामुदायिक विकास समाजले आयोजना गरेको यस महोत्सवमा तीज गीत तथा नृत्य प्रतियोगिता, भलिबल लगायतका प्रतिस्पर्धात्मक कार्यक्रम राखिएका छन् । तीन दिनसम्म चल्ने महोत्सवमा स्थानीय महिलादेखि युवासम्मको सक्रिय सहभागिता रहने आयोजकले जनाएका छन् ।
कृषिसँग जोडिएको तीज गीत प्रतियोगिता
गत बिहीबार गण्डकी प्रदेशको कृषि, भूमि व्यवस्था तथा सहकारी मन्त्रालयको समन्वय र पब्लिक फोरके टेलिभिजनको आयोजनामा कृषि तीज गीत प्रतियोगिता सम्पन्न भएको छ ।
प्रतियोगिताका संयोजक पाण्डेका अनुसार यस प्रतियोगिताको उद्देश्य किसानलाई व्यावसायिक कृषितर्फ प्रेरित गर्नु र कृषिप्रति समाजको सम्मान बढाउनु हो । “तीज गीत महिलाका पीडामा मात्र सीमित छैनन्, यसमार्फत किसानका दुःख–सुख, समस्या, सफलता र गुनासा पनि उजागर गर्न सकिन्छ,” पाण्डेले बताए ।
बागलुङको गलकोटमा ऐतिहासिक नाच्नेडाँडा मेला
बागलुङको गलकोट नगरपालिका–७ मल्मस्थित नाच्नेडाँडामा पनि परम्परागत तीज मेला लाग्ने गर्छ । वर्षौँदेखि स्वतःस्फूर्त चल्दै आएको यो मेला अहिले संस्थागत भइसकेको छ ।
यस वर्ष पनि सोमबार सामूहिक दर खाने कार्यक्रम र मंगलबार तीज गीत तथा नृत्य प्रतियोगितासहित सांस्कृतिक कार्यक्रम आयोजना हुने नाच्नेडाँडा संरक्षण समाजका अध्यक्ष सविता मरासिनीले जानकारी दिइन् । मेलामा ज्येष्ठ महिलादेखि समाजसेवी र आगन्तुक चेलीलाई विशेष अभिनन्दन गर्ने परम्परा रहेको उनले बताइन् ।
नाच्नेडाँडामा अवस्थित झण्डै तीन सय वर्ष पुरानो सिद्देश्वर शिवालय मन्दिरले पनि मेलाको महत्त्व बढाएको छ । तीजका दिन महिलाले महादेवको ब्रत बस्ने र पूजाआजा गर्ने परम्परा रहेकाले मन्दिर परिसरमा भक्तजनको घुइँचो लाग्ने गर्छ । तीजपछि पर्ने ऋषिपञ्चमीमा समेत यहाँको चहलपहल उल्लेख्य हुन्छ ।
परम्परासँगै नयाँ पुस्तालाई सन्देश
स्थानीयवासीका अनुसार विसं २०५० देखि नाच्नेडाँडामा तीज गीत तथा नृत्यलाई प्रतियोगिताका रूपमा सञ्चालन गर्न थालिएको हो । हालको पुस्ताले पनि परम्परा निरन्तरता दिँदै आएको छ ।
मेलामा खुला तीज गीत तथा नृत्य, महिला घैँटोफोड प्रतियोगिता, सामूहिक दर खाने कार्यक्रमलगायत विभिन्न गतिविधि आयोजना हुने गर्छ । यसले मौलिक तीज संस्कृतिको जगेर्ना गर्ने मात्र नभई नयाँ पुस्तालाई परम्परासँग जोड्न मद्दत पुगेको आयोजकको विश्वास छ ।
संस्कृतिसँगै स्थानीय अर्थतन्त्रलाई टेवा
तीज मेलामा सहभागी हुन भित्रि गाउँदेखि बाहिरी जिल्लासम्मका आगन्तुक आउने भएकाले स्थानीय होटल, पसल, यातायातलगायत व्यवसायमा उल्लेख्य चहलपहल देखिन्छ । यसरी तीज पर्वले स्थानीय अर्थतन्त्रलाई पनि उकास्ने गरेको व्यापारीहरुको भनाइ छ ।
निष्कर्ष
तीज पर्वको धार्मिक, सांस्कृतिक र सामाजिक महत्त्व त छँदैछ, गण्डकी प्रदेशका विभिन्न स्थानमा भइरहेका मेला–महोत्सवले आर्थिक गतिविधिलाई समेत टेवा दिइरहेका छन् । मौलिक गीत–नृत्य, सामूहिक दर खाने परम्परा र प्रतियोगितामार्फत तीज अब महिलामात्रको पर्व नभई समाजकै साझा उत्सव बनेको देखिन्छ ।